Πολυκυστικές ωοθήκες

1. Ολιγο-ωορρηξία ή ανωοθυλακιορρηξία που συνήθως χαρακτηρίζεται από ακανόνιστους εμμηνορυσιακούς κύκλους
2. Βιοχημική ή κλινική απόδειξη υπερανδρογονισμού
3. Εμφάνιση Πολυκυστικών Ωοθηκών στο υπερηχογράφημα

Αρκούν δύο από αυτά για να τεθεί η διάγνωση του συγκεκριμένου συνδρόμου. Είναι επίσης σημαντικό να αποκλειστούν άλλες ενδοκρινικές διαταραχές που μπορούν να μιμούνται το PCOS όπως η υπερπρολακτιναιμία, το σύνδρομο Cushing και η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων (CAH). Εκτός όμως από αυτά τα ευρήματα που αναφέρθηκαν, υπάρχουν και άλλα συμπτώματα που μας βάζουν να σκεφτούμε την διάγνωση πολυκυστικών ωοθηκών.

• Ασταθής έμμηνος ρύση ή απουσία εμμήνου ρύσεως
• Υπογονιμότητα
• Αύξηση της τριχοφυΐας (στο πρόσωπο, το στήθος, την κοιλιακή χώρα, την πλάτη, το εσωτερικό των μηρών)
• Λιπαρότητα και ακμή
• Κοιλιακός πόνος
• Αυξημένο βάρος ή παχυσαρκία, συνήθως συσσώρευση λίπους στην κοιλιά
• Διαβήτης τύπου 2
• Υψηλή χοληστερίνη
• Αρτηριακή υπέρταση
• Ανδροειδής τριχόπτωση
• Υπερχρωματικά στίγματα και λεκέδες
• Ροχαλητό και άπνοιες κατά τον ύπνο

Συνήθως βρίσκουμε ένα ή δύο απ’ αυτά τα συμπτώματα.. Σπάνια βρίσκουμε περισσότερα από αυτά και σχεδόν ποτέ όλα μαζί. Κάθε γυναίκα έχει διαφορετική συμπτωματολογία καθώς και βαρύτητα των συμπτωμάτων

Τα αίτια του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών είναι ασαφή. Είναι αποτέλεσμα τόσο γενετικής προδιάθεσης όσο και ορμονών σε υψηλά επίπεδα.

• Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που ελέγχει το επίπεδο της γλυκόζης (ένας τύπος σακχάρου) στο αίμα. Εάν έχετε PCOS, το σώμα σας ενδέχεται να μην ανταποκρίνεται στην ινσουλίνη (αυτό είναι γνωστό ως αντίσταση στην ινσουλίνη), επομένως το επίπεδο της γλυκόζης είναι υψηλότερο. Για να αποτρέψετε την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης, το σώμα σας παράγει ακόμη περισσότερη ινσουλίνη. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους, ακανόνιστες περιόδους, προβλήματα γονιμότητας και υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης.
• Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διαταραχές των επιπέδων μιας ορμόνης που εκκρίνεται από τη υπόφυση [LH-ωχρινοτρόπος] και τα υψηλά επίπεδα των ανδρογόνων επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία των ωοθηκών. Τα πολλά μικρά θυλάκια των οποίων η ανάπτυξη έχει σταματήσει δεν μπορούν να παράγουν τα αναγκαία οιστρογόνα για την πρόκληση ωορρηξίας και αυτό τελικά οδηγεί σε ανωορρηκτικούς κύκλους.
• Επίσης τα ανδρογόνα όπως για παράδειγμα η τεστοστερόνη, η ανδροστενεδιόνη και η δευδροεπιανδροστερόνη, τα οποία κατά κανόνα παράγονται από τις ωοθήκες και τα επινεφρίδια, στο PCOS αυξάνονται κυρίως λόγω των υψηλών επιπέδων LH, αλλά και λόγω των υψηλών επιπέδων της ινσουλίνης.

Τα σημεία και τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν στην περίοδο της εφηβείας, αν και ορισμένες γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα μετά την ενηλικίωση τους. Επειδή οι ορμονικές αλλαγές διαφέρουν από τη μία γυναίκα στην άλλη, ανάλογα διαφέρει και η βαρύτητα της ακμής, της τριχοφυΐας και των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως. Συνήθως οι γυναίκες παρουσιάζουν λιγότερες από έξι έως οκτώ περιόδους ανά έτος, ενώ μερικές ενώ έχουν κανονική έμμηνο ρύση κατά τη διάρκεια της εφηβείας, αυτή διαταράσσεται αργότερα όταν η γυναίκα αποκτήσει επιπλέον βάρος.

Μαιευτήρας Λάρισα, Γυναικολόγος Λάρισα

Δεν υπάρχει μοναδική εξέταση που να μας επιβεβαιώνει το σύνδρομο. Θα πρέπει να γίνει ένα πλήρες ιστορικό, ένα γυναικολογικό υπερηχογράφημα, ένα πλήρες ορμονικό προφίλ, καθώς επίσης και μια καμπύλη σακχάρου και ινσουλίνης. Ταυτόχρονα θα πρέπει να αποκλειστεί οποιαδήποτε άλλη αιτία εμφάνισης των συμπτωμάτων.
Η διάγνωση τελικά τίθεται από τα αποτελέσματα όλων των ανωτέρω εξετάσεων.
Στην υπερηχογραφική απεικόνιση των ωοθηκών διακρίνεται ένα παχύ ενδομήτριο λόγω των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως καθώς και της υπεροιστρογοναιμίας. Ενίοτε δε, διακρίνονται και ενδομητρικοί πολύποδες. Τέλος οι ωοθήκες είναι διογκωμένες ως αποτέλεσμα των πολλών μικρών θυλακίων.

Εάν έχετε PCOS, διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης μακροχρόνιων προβλημάτων υγείας που αναφέρονται παρακάτω.

Αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτης

• Εάν η γλυκόζη στο αίμα σας δεν παραμείνει φυσιολογική, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαβήτη. Μία ή δύο στις δέκα γυναίκες με PCOS αναπτύσσουν διαβήτη κάποια στιγμή. Εάν ο διαβήτης δεν αντιμετωπιστεί, αυτό μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα όργανα του σώματος σας.

Εάν έχετε PCOS, ο κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη αυξάνεται περαιτέρω εάν:

• Είστε άνω των 40 ετών
• Έχετε συγγενείς με διαβήτη
• Αναπτύξατε διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (γνωστό ως διαβήτης κύησης)
• Ο δείκτης μάζας σώματος σας(ΔΜΣ) είναι άνω των 30.
  Εάν έχετε διαγνωστεί με διαβήτη, θα σας δοθούν συμβουλές σχετικά με τη διατροφή σας και μπορεί να σας συνταγογραφηθούν δισκία ή ενέσεις ινσουλίνης

Υψηλή πίεση του αίματος
Οι γυναίκες με PCOS τείνουν να έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία είναι πιθανό να σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη και με το υπερβολικό βάρος παρά με το ίδιο το PCOS. Η υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα και πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Κακοήθεια
Εάν έχετε λιγότερες από τρεις περιόδους το χρόνο, η επένδυση της μήτρας (ενδομήτριο) μπορεί να είναι ιδιαίτερα πεπαχυμένη και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο του ενδομητρίου σε μικρό αριθμό γυναικών.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την προστασία της επένδυσης της μήτρας χρησιμοποιώντας την ορμόνη προγεσταγόνο. Ο γιατρός σας θα συζητήσει μαζί σας τις επιλογές. Το PCOS δεν αυξάνει την πιθανότητα καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών.

Κατάθλιψη και αλλαγές στη διάθεση
Τα συμπτώματα του PCOS μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο που βλέπετε τον εαυτό σας και πώς πιστεύετε ότι σας βλέπουν οι άλλοι. Μπορεί να μειώσει την αυτοεκτίμησή σας.

Ροχαλητό και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
Το PCOS μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση ή υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Συνδέεται επίσης με το ροχαλητό.

Φαίνεται να υπάρχει:

• Υψηλότερο ποσοστό αποβολών πρώτου τριμήνου.
• Υψηλότερο ποσοστό ανάπτυξης διαβήτου κύησης.
• Υπέρταση & Προεκλαμψία
• Αυξημένες πιθανότητες πρόωρου τοκετού
• Αυξημένες πιθανότητες καισαρικής τομής

Οι κύριοι τρόποι για να μειώσετε τον συνολικό κίνδυνο μακροχρόνιων προβλημάτων υγείας είναι:

• Να κάνετε μια υγιεινή ισορροπημένη διατροφή. Αυτό πρέπει να περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά και ολόκληρα τρόφιμα (όπως ψωμί ολικής αλέσεως, δημητριακά ολικής αλέσεως, καστανό ρύζι και ζυμαρικά ολικής αλέσεως), άπαχο κρέας, ψάρι και κοτόπουλο. Πρέπει να μειώσετε την ποσότητα ζάχαρης, αλατιού και καφεΐνης που τρώτε και πίνετε. Δεν πρέπει να πίνετε περισσότερο αλκοόλ από ό, τι συνιστάται (14 μονάδες την εβδομάδα για τις γυναίκες).
• Να ασκείστε τακτικά (30 λεπτά τουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα).
• Εάν είστε υπέρβαρες, θα ήταν χρήσιμο να χάσετε βάρος και να διατηρήσετε το βάρος σας σε αυτό το νέο επίπεδο. Εάν ο ΔΜΣ σας είναι μεγαλύτερος από 30, συζητήστε τρόπους για να χάσετε βάρος.

Τα οφέλη της απώλειας βάρους περιλαμβάνουν:

• • 1. Μειωμένο κίνδυνο αντίστασης στην ινσουλίνη και ανάπτυξης διαβήτη
    2. Μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών προβλημάτων
    3. Μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της μήτρας
    4. Πιο τακτικές περιόδους
    5. Αυξημένη πιθανότητα να μείνετε έγκυος
    6. Μείωση της ακμής και μείωση της υπερβολικής τριχοφυΐας με την πάροδο του χρόνου
    7. Βελτιωμένη διάθεση και αυτοεκτίμηση

Η ρύθμιση της περιόδου μπορεί να επιτευχθεί είτε με τους παραπάνω τρόπους, είτε με φυτικά δισκία (πχ. innofert) είτε με ορμονική δισκία όπως το αντισυλληπτικό χάπι. Η ορμονική θεραπεία για τη ρύθμιση του κύκλου συχνά συνδυάζεται με ορμονική θεραπεία για την αντιμετώπιση της αυξημένης τριχοφυΐας σε μορφή ενός φαρμάκου και με τις δύο δράσεις. Μια τέτοια θεραπεία γίνεται με παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό και εφόσον η γυναίκα δεν έχει ιστορικό καρκίνου του μαστού ή του ήπατος, ιστορικό θρομβώσεων (η ίδια ή το οικογενειακό της περιβάλλον), ιστορικό καρδιαγγειακών παθήσεων ή συστηματικών ασθενειών.

Το συχνότερο πρόβλημα γονιμότητας που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι η διαταραχή της ωοθυλακιορρηξίας. Η αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής είναι κυρίως με φαρμακευτικά μέσα, εκ των οποίων το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο είναι η κλομιφένη και η πιο σύγχρονη θεραπεία με λετροζόλη. Η θεραπεία με τα ανωτέρω σκευάσματα προκαλεί ωοθυλακιορρηξία στο 75% των ασθενών.
Οι γυναίκες που δεν παρουσιάζουν ωοθυλακιορρηξία μετά από θεραπεία με αντι-οιστρογόνα μπορούν να υποβληθούν σε ενέσιμη ορμονική θεραπεία με γοναδοτροπίνες. Ωστόσο απαιτείται στενή παρακολούθηση λόγω αυξημένου κινδύνου υπερδιέγερσης των ωοθηκών.
Εναλλακτικά, πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας μπορεί να γίνει και μετά από drilling των ωοθηκών, μια χειρουργική επέμβαση η οποία γίνεται λαπαροσκοπικά με πολύ καλά αποτελέσματα. Στην ουσία η καυτηρίαση των μικρών ωοθηλακίων οδηγεί στη μείωση της έκκρισης της τεστοστερόνης και έπειτα στην ομαλοποίηση της εμμήνου ρύσεως και συνεπώς της ωορηξίας.